کمال‌گرایی یکی از صفات شخصیتی افراد است و خود را به شکل تلاش فرد برای بی‌عیب و نقص بودن نشان می‌دهد. افراد کمال‌گرا معیارها و استانداردهایی فراتر از دسترس و غیرمنطقی برای خود انتخاب می‌کنند و یا انتظار دارند خودشان (و بعضا دیگران) این معیارهای غیرمنطقی را محقق کنند. آن‌ها نسبت به خود بسیار سخت‌گیر هستند و تنها با رسیدن به این معیارها و اهداف ناممکن است که خود را ارزشمند می‌دانند. پژوهشگران کمال‌گرایی را دارای دو جنبه مثبت و منفی می‌دانند که در این دو جنبه تفاوت‌هایی مشاهده می‌شود. برای مثال کمال‌گرایان مثبت انعطاف‌پذیرتر از کمال‌گرایان منفی هستند و می‌توانند از تلاششان برای رسیدن به هدف نیز فارغ از نتیجه، احساس رضایت کنند. در حالی که کمال‌گرایان منفی همواره از عملکرد خود هرچند که به موفقیت منجر شود، ناراضی هستند.

انگیزه تحصیلی نیروی محرک دانش‌آموزان برای انجام فعالیت‌های مختلف تحصیلی‌شان است. در حقیقت یکی از مهم‌ترین عوامل موثر بر یادگیری دانش‌آموزان انگیزه آنان است. انگیزه علاوه بر تاثیر مستقیم بر یادگیری، می‌تواند بر جنبه‌های دیگر مانند پشتکار و تلاش برای پیشرفت تحصیلی نیز اثرگذار باشد، که این جنبه‌ها نیز به نوبه خود بر یادگیری موثرند. اثر انگیزه بر یادگیری و موفقیت تحصیلی آن قدر زیاد است که بسیاری از پژوهشگران، انگیزه را عامل اصلی موفقیت تحصیلی می‌دانند.

با توجه به اهمیت انگیزه در موفقیت تحصیلی دانش‌آموزان و شواهدی از پژوهش‌های پیشین که کمال‌گرایی و انگیزه تحصیلی را با هم مرتبط دانسته‌اند، این پژوهش در پی بررسی امکان ارتباط این دو متغیر، و تفاوت آن در دانش‌آموزان رشته‌های تحصیلی تجربی و ریاضی است.

در این پژوهش از دو پرسشنامه کمال‌گرایی مثبت و منفی تری شولتز و همکاران (1995) و پرسشنامه انگیزش تحصیلی هارتر (1981) برای جمع‌آوری اطلاعات استفاده شد. داده‌های گردآوری شده با روش مقایسه میانگین‌ها (آزمون تی مستقل) و همبستگی پیرسون تحلیل شدند.

بر اساس نتایج به دست آمده، انگیزش تحصیلی با کمال‌گرایی مثبت در هر دو رشته (ریاضی و تجربی) همبستگی مثبت دارد. یعنی با افزایش هر کدام دیگری نیز زیاد می‌شود. در رشته ریاضی رابطه‌ بین انگیزش تحصیلی و کمال‌گرایی منفی معنادار نبوده، اما در رشته تجربی این رابطه به صورت معنادار و منفی است. یعنی هر چه کمال‌گرایی منفی افزایش یابد، انگیزش تحصیلی آنان کاهش می‌یابد و بالعکس.

کلید واژه‌ها: کمال‌گرایی، انگیزش تحصیلی، رشته تحصیلی، رشته تجربی، رشته ریاضی

Keywords: Perfectionism, Academic Motivation, Field of Study, Experimental Field, Mathematics Field